De druk op de capaciteit in gevangenissen is hoog vanwege het gebrek aan personeel. Met de maatregelen worden de criteria voor plaatsing op een beperkt beveiligde afdeling (BBA) in het kader van re-integratieverlof verruimd. Daarnaast wordt aan bepaalde gedetineerden aan het eind van hun detentieperiode, onder voorwaarden, verlof onder elektronisch toezicht verleend. Beide maatregelen hebben tot doel de doorstroom van gedetineerden binnen penitentiaire inrichtingen (PI’s) te bevorderen en daarmee meer cellen op reguliere afdelingen beschikbaar te krijgen.

Goede en humane bejegening

Op de punten rechtsgelijkheid onder gedetineerden en rechtszekerheid voor gedetineerden schuurt de regeling naar het oordeel van de RSJ met de beginselen van goede en humane bejegening. Door de maatregelen niet in iedere PI gelijkelijk van kracht te laten zijn en de bevoegdheid tot het nemen van maatregelen aan de minister te laten, wordt de mogelijkheid tot het verkrijgen van capaciteitsverlof afhankelijk van een toevallige omstandigheid, namelijk de inrichting waar een gedetineerde zijn straf uitzit, ook al worden de maatregelen door de minister niet als recht van de gedetineerde gezien. Doordat een gedetineerde in zijn verlofmogelijkheden afhankelijk is van zijn plaatsing, is er sprake van ongelijke behandeling op grond van plaatsing. Daarnaast wordt de selectiefunctionaris die namens de minister over de plaatsing beslist daarmee met een grote verantwoordelijkheid belast. De schijn van arbitraire besluitvorming dient te allen tijde worden voorkomen. Ook bestaat de kans op ongelijke behandeling doordat er een maximum wordt gesteld aan het aantal gedetineerden dat voor een maatregel in aanmerking komt. Het ontbreekt de regeling bovendien aan onderscheidende criteria aan de hand waarvan de directeur bepaalt welke gedetineerde al dan niet in aanmerking komt voor de maatregelen. Om de rechtsgelijkheid voor alle gedetineerden in dit kader te garanderen en daarmee willekeur te voorkomen, dienen de maatregelen in alle PI’s gelijkelijk te worden toegepast, dient aan het aantal gedetineerden niet op voorhand een maximering te worden gesteld en dienen meer onderscheidende criteria te worden opgesteld aan de hand waarvan gedetineerden voor een maatregel in aanmerking komen. Gedetineerden zijn niet alleen afhankelijk van de keuze van de minister met betrekking tot de locaties waar de maatregelen van toepassing zijn, maar ook met betrekking tot de duur van de maatregelen. Dit druist in tegen het rechtszekerheidsbeginsel. Gedetineerden moeten weten waar ze aan toe zijn.

Aanbevelingen aan de minister

Naast aanbevelingen over het waarborgen van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid bij de tijdelijke maatregelen, vraagt de RSJ aandacht voor oplossingen voor de lange termijn:

• De maatregelen gelijkelijk in iedere PI toe te passen en in beginsel op elke gedetineerde om rechtsongelijkheid te voorkomen;
• Een overgangsfase op te nemen voorafgaand aan de beëindiging van de maatregelen in het kader van rechtszekerheid;
• De huidige regeling voorwaardelijke invrijheidstelling en de maximering van de voorwaardelijke invrijheidstelling uit de Wet straffen en beschermen te herzien om op lange termijn voldoende capaciteit te behouden;
• Het huidige taakstrafverbod ex art. 22b van het Wetboek van Strafrecht te herzien om korte detenties te voorkomen en blijvend meer capaciteit te creëren;
• Elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf te formaliseren om het aantal detentiestraffen (tot in elk geval één jaar) te verminderen.

Advies Regeling tot wijziging Regeling tijdelijk verlaten inrichting in verband met capaciteitsproblemen binnen het gevangeniswezen

Bron: www.rsj.nl